I. YAKALAMA NEDİR?

5271 sayılı Ceza Muhakemeleri Kanunu’nda “Yakalama ve Gözaltı “Başlığı altında düzenlenen ve Koruma Tedbirleri arasında sayılan Yakalama, suç işlediği yönünde hakkında kuvvetli iz, eser, emare veya delil bulunan kişinin gözaltına alma işlemlerinden önce özgürlüğünün geçici olarak ve fiilen kısıtlanması, denetim altına tutulmak üzere bir yere koyulmasıdır. Belgenin başına gitmek için tıklayınız.

II. YAKALAMAYI KİMLER YAPABİLİR? YAKALAMA İÇİN BİR EMİR-KARAR GEREKİR Mİ?

Yakalama yetkisi kural olarak savcı, kolluk amiri ve memurlarındadır. Ancak CMK m. 90 bir kişiye suçu işlerken rastlanması veya suçüstü nedeniyle izlenen kişinin kaçması olasılığının bulunması veya hemen kimliğini belirleme olanağının bulunmaması hallerinde Hâkim-Savcı kararı olmaksızın herkesin geçici olarak yakalama yapabileceğini, kolluk kuvvetlerine teslim edebileceğini,

Kolluk görevlilerinin de tutuklama kararı veya yakalama emri düzenlenmesini gerektiren ve gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde ve Cumhuriyet savcısına veya âmirlerine derhâl başvurma olanağı bulunmadığı takdirde yazılı bir emir olmaksızın Yakalama yetkisine sahip olduğunun hükme bağlamıştır.

Bir suç isnadı olmasa dahi kimliğini bir belgeyle veya kolluk kuvvetince tanınmış veya güvenilir kişilerin tanıklığı ile ispat edemeyenlerle, gösterdikleri belgelerin doğruluğundan şüphe edilen kişiler de yakalanabilir.

Yakalama için Hakim, Mahkeme ve Cumhuriyet Savcılığının yakalama emri verebilmesi, CMK .m 98 de bazı koşulların gerçekleşmesine bağlanmıştır.

Yakalama emrinde, kişinin açık eşkâli, bilindiğinde kimliği ve yüklenen suç ile yakalandığında nereye gönderileceği gösterilir.

· Soruşturma evresinde çağrı üzerine gelmeyen veya çağrı yapılamayan kişi hakkında C. Savcısının istemi üzerine sulh ceza hâkimi tarafından yakalama emri düzenlenebilir.

· Yakalanmış iken kolluk görevlisinin elinden kaçan şüpheli veya sanık ya da tutukevi veya ceza infaz kurumundan kaçan tutuklu veya hükümlü hakkında Cumhuriyet savcıları ve kolluk kuvvetleri de yakalama emri düzenleyebilirler.

· Kovuşturma evresinde kaçak sanık hakkında yakalama emri re'sen veya Cumhuriyet savcısının istemi üzerine hâkim veya mahkeme tarafından düzenlenir.

· Kovuşturma evresinde mahkeme, sanığın hazır bulunmasına ve zorla getirme kararı veya yakalama emriyle getirilmesine her zaman karar verebilir.

Gözaltı süresi dolduğu için veya sulh ceza hâkiminin kararı üzerine serbest bırakılan kişinin yeniden yakalanabilmesi ve gözaltına alınabilmesi için yakalamaya neden olan fiille ilgili yeni ve yeterli delil elde edilmesi ve C. savcısının yakalama emri düzenlenmesi gerekir. Belgenin başına gitmek için tıklayınız.

III. KİMLER YAKALANABİLİR?

· Suçüstü hâlinde veya suç işlendiğine veya suça teşebbüs edildiğine dair haklarında kuvvetli iz, eser, emare veya delil bulunanlar, • Kolluk kuvvetinin kanun ve usul dairesinde verdiği emre itaatsizlik edenler ve aldığı tedbirlere uymayanlar, • Görev yaparken mukavemette bulunan veya görevinden alıkoymak maksadıyla kolluk kuvvetine zorla karşı koyan ve yakalanmadıkları taktirde hareketlerine devam etmeleri ihtimali bulunanlar, • Haklarında yetkili mercilerce verilen yakalama emri, yakalama ve tutuklama kararı bulunanları veya kanunla istenilen bir mükellefiyeti yerine getirmedikleri için yakalanması gerekenler, • Uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri alan, satan, bulunduran veya kullananlar, • Halkın rahatını bozacak veya rezalet çıkaracak derecede sarhoş olanlar veya sarhoşluk hâlinde başkalarına saldıranlar, • Halkın huzur ve sükûnunu bozanlardan, yapılan uyarılara rağmen bu hareketlerine devam edenlerle, başkalarına saldırıya yeltenenler ve kavga edenler, • Bir kurumda tedavi, eğitim ve ıslahı için kanunlarla belirtilen esaslara uygun olarak, alınan tedbirlerin yerine getirilmesi amacıyla toplum için tehlike teşkil eden akıl hastası, uyuşturucu ve uyarıcı madde veya alkol tutkunu, serseri veya hastalık bulaştırabilecek kişiler, • Haklarında mahkemece çocuk bakım ve yetiştirme yurtlarına veya benzeri resmî veya özel kurumlara yerleştirilmesine veya yetkili merci önüne çıkarılmasına karar verilen çocuklar, • Kimliğini bir belgeyle veya kolluk kuvvetince tanınmış veya güvenilir kişilerin tanıklığı ile ispat edemeyenlerle, gösterdikleri belgelerin doğruluğundan şüphe edilen kişiler yakalanabilir. Belgenin başına gitmek için tıklayınız.

IV. YAKALANAN HANGİ HAKLARA SAHİPTİR?

· Öncelikle isnat edilen suçu, yakalanma sebebini öğrenme hakkı,

· Susma, yani yöneltilen sorulara cevap vermeme hakkı,

· Müdafiden yararlanma, yani bir avukat isteme hakkı, (Avukatınız yok ise barodan görevlendirilecek bir avukatın yanınızda bulunmasını isteyebilirsiniz.)

· İfade alınana kadar, Cumhuriyet savcısının izni ile bir yakınına haber verme hakkı, Yakalanan veya gözaltına alınan yabancı ise durumu, vatandaşı olduğu devletin konsolosluğuna da bildirilir.

· Yakalamaya itiraz etme hakkı bulunmaktadır. (Yönetmelik m.15). Belgenin başına gitmek için tıklayınız.

V. YAKALANDIKTAN SONRA HANGİ İŞLEMLER YAPILIR?

Kolluk, yakalandığı sırada kaçmasını, kendisine veya başkalarına zarar vermesini önleyecek tedbirleri aldıktan sonra, yakalanan kişiye kanunî haklarını derhal bildirir.

Yakalama işlemi bir tutanağa bağlanır,” Yakalama ve Gözaltına Alma Tutanağı Şüpheli ve Sanık Hakları Formu” tanzim edilerek bir örneği verilir.

Yakalama veya tutuklama nedenleri ve haklarındaki suçlamalar kendilerine, yazıyla veya bunun hemen olanaklı bulunmadığı hâllerde sözle açıklanmayan kişiler maddî ve manevî her türlü zararlarını, Devletten isteyebilirler.

Kural olarak yakalanan kişiye kelepçe takılmaz. Ancak yakalanan veya tutuklanarak bir yerden diğer bir yere nakledilen kişilere, kaçacaklarına ya da kendisi veya başkalarının hayat ve beden bütünlükleri bakımından tehlike arz ettiğine ilişkin belirtilerin varlığı hâllerinde kelepçe takılabilir. Belgenin başına gitmek için tıklayınız.

VI. YAKALAMA İŞLEMİNDEN SONRA NE KADAR BEKLEME SÜRESİ NE KADARDIR?

Yakalama tedbiri savcının gözaltına alma/ bırakma kararına kadar devam etmektedir. Yakalanan kişi karakollardaki ‘nezarethane’ denilen bölüme konulur.

Yakalanan ifade vermek üzere Cumhuriyet Savcılığına gönderilir, ifade verdikten sonra Cumhuriyet savcısı gözaltına alınma kararı verebilir bu durumda Gözaltı süreci başlar. Gözaltı kararı verilmezse yakalanan derhal serbest bırakılır.

Gözaltına alınma kararı verilmesi veya zor kullanılarak yakalama yapılması hâllerinde hekim kontrolünden geçirilerek yakalanma anındaki sağlık durumu belirlenir.

Hâkim veya mahkeme tarafından verilen yakalama emri üzerine soruşturma veya kovuşturma evresinde yakalama işlemi yapılmış ise; en geç 24 saat içinde yetkili hâkim veya mahkeme önüne çıkarılması gerekir.

Bu mümkün olamazsa aynı süre içinde yakalamanın yapıldığı yer adliyesinde, mevcut değil ise en yakın adliyede kurulu sesli ve görüntülü iletişim sisteminin kullanılması suretiyle yetkili hâkim veya mahkeme tarafından sorgusu yapılır veya ifadesi alınır.

Yakalama, Gözaltına alma ve İfade Alma Yönetmeliği

Gözaltına alınan kişilerin bulundurulacakları nezarethanelerin maddî koşulları, bu kişinin hangi görevlinin sorumluluğuna bırakılacağı, sağlık kontrolünün nasıl yapılacağı, gözaltı işlemlerine ilişkin kayıt ve defterlerin nasıl tutulacağı, gözaltına alınmanın başlangıcında ve bu tedbire son verildiğinde hangi tutanakların tutulacağı ve gözaltına alınan kişiye hangi belgelerin verileceği ile kolluk tarafından gerçekleştirilen yakalama işlemlerinin yürütülmesinde uyulacak kurallar, yönetmelikte gösterilir.